Framandi sjávarlífverur við Ísland
Lindýr
|
Hjartaskel, Cerastoderma edule Hjartaskel er útbreidd víða í Norðaustur-Atlantshafi en fannst fyrst við Ísland í Faxaflóa árið 1948. Útbreiðslan hefur aukist mikið síðan þá en er þó bundin við Vesturland. Hjartaskel hefur að öllum líkindum borist til landsins frá náttúrulegu heimkynnum sínum í Vestur-Evrópu með straumum og/eða kjölfestuvatni skipa. Erfitt er að meta áhrif tegundarinnar á lífríkið þar sem skelin finnst alltaf í tiltölulega litlu magni en gæti samt sem áður verið í samkeppni við aðrar samlokur á svæðunum um fæðu og pláss, eins og t.d. sandskel, kúfskel og krókskel og er því mögulega ágeng. Heimild |
|
|
Sandskel, Mya arenaria
Sandskel er algeng í Evrópu og er talið að hún hafi borist þangað á 13. öld frá austurströnd Norður-Ameríku þar sem náttúruleg heimkynni tegundarinna eru. Fyrsti fundur sandskeljar við Ísland var í Hornafirði árið 1958 en skelin hefur fundist víða eftir það, hefur náð hér fótfestu en er alltaf í tiltölulega lágum þéttleika. Sandskelin hefur að öllum líkindum borist til Íslands með straumum og/eða kjölfestuvatni skipa og líklegast frá Evrópu. Erfitt er að greina áhrif landnáms sandskeljar við Ísland á lífríkið en skelin er að öllum líkindum í samkeppni við aðrar skeljategundir á sömu svæðum um fæðu og pláss og gæti því mögulega orðið ágeng með tímanum. Í Eystrasalti og í Danmörku er sandskel talin ágeng tegund og hefur valdið miklum breytingum á lífríki síðustu áratugina. Heimild |
|
|
Sindraskel, Ensis terranovensis
Tegundinni var nýlega lýst eða árið 2012 og hefur hún einungis fundist áður við Nýfundnaland. Lítið er því almennt vitað um líffræði tegundarinnar. Í febrúar árið 2020 fundust tvær lifandi hnífskeljar (Ensis sp., e. razor clams) í fjöru í Leiruvogi. Ekki er vitað til þess að áður hafi fundist hnífskeljar við Ísland ef frá er talinn fundur tveggja dauðra eintaka árið 1957 í fjörunni við Lónsfjörð á Suðausturlandi. Þær voru taldar vera af tegundinni E. magnus, sem Ingimar Óskarsson nefndi fáfnisskel. Í norðanverðu N-Atlantshafi hafa fundist sex tegundir hnífskelja. Þær eru líkar innbyrðis og getur verið erfitt að greina þær að. Niðurstöður erfðagreiningar á eintökum frá Hafnará og Hvalfirði staðfesta að um er að ræða tegundina Ensis terranovensis, Ætla má að sindraskeljarnar hafi borist hingað sem lirfur í kjölvatni flutningaskipa frá austurströnd N-Ameríku, líklega fyrir a.m.k. 10 árum. Hnífskeljar geta orðið allstórar, allt að 20 cm langar, og þykja hnossgæti. Nái framandi tegundir að festa sig í sessi á nýjum slóðum geta þær í sumum tilfellum valdið skaða á lífríkinu sem fyrir er. Vöktun sindraskelja er því mikilvæg og hefur Náttúrustofan SV-lands umsjón með henni hér á landi. Nánari upplýsingar hér. |
|
|
Svartserkur, Melanochlamys diomedea
Svartserkur er Kyrrahafstegund með náttúrulega útbreiðslu frá Alaska suður til Suður-Kaliforníu. Fundur þessarar tegundar snigils hér við land er stórmerkilegur því hér er um fyrsta fund tegundarinnar að ræða í Atlantshafi. Fyrsti staðfesti fundarstaður hér við land var í Fossvogi árið 2020. Síðan hefur tegundin fundist á leirum í Sandgerði og allt norður í Eyjafjörð. Því er ljóst að útbreiðsla tegundarinnar er orðin þónokkur hér við land. Staðfest er að tegundin er farin að fjölga sér hér því eggjasekkir hafa fundist á öllum fundarstöðunum þremur. Líklegast er talið að svartserkur hafi borist hingað til lands með skipum (í kjölfestuvatni eða á skipskrokkum) til Íslands. Brýnt að kortleggja útbreiðslu tegundarinnar við Ísland og skrá þéttleika hennar. Áhugavert verður að sjá hvaða áhrif þessi nýi landnemi mun hafa á þær tegundir sem fyrir eru. Náttúrustofan SV-lands og Hafrannsóknastofnun vinna saman að vöktun á tegundinni við land. |
|
Náttúrustofa Suðvesturlands ● Garðvegi 1 ● 245 Suðurnesjabæ ● Sími: 423 7458 ● Netfang: [email protected]
