|
Dagana 2.-3. október var haldin vinnustofa tileinkuð landnámi framandi sjávarlífvera á eyjum. Vinnustofan var haldin af sjávarrannsóknarsetrinu MARE á eyjunni Madeira. Þátttakendur voru 29 talsins í forsvari fyrir 18 eyjar víða um heim, allt sérfræðingar í framandi tegundum. Vinnustofan heppnaðist afbraðgsvel og er mikil og metnaðarfull samvinna í burðarliðnum í kjölfar hennar. Þau Sindri og Joana starfsfólk Náttúrustofunnar fóru í forsvari fyrir Ísland.  Þáttakendur á vinnustofu um framandi sjávarlífverur við eyjar sem haldin var í október árið 2025 á eyjunni Madeira.
1 Comment
Nýlega birtist grein í tímaritinu Géomorphologie um áhrif landmótunarfræðilegra ferla á varpsvæðaval ritu og langvíu. Greinin er afrakstur meistaraverkefnis Louise Faure sem hún vann í samstarfi við Náttúrustofu Suðvesturlands og Náttúrustofu Norðausturlands. Klettar eru mikilvæg varpsvæði sjófugla, en tengsl þeirra við jarðfræðilegan breytileika hafa hingað til lítið verið rannsökuð. Í þessari rannsókn var varpstaðaval ritu og langvíu skoðað í samhengi við landmótunarferla. Ljósmyndaraðir frá Skoruvíkurbjargi og Krýsuvíkurbergi voru greindar og niðurstöðurnar staðfestar með vettvangsathugunum. Helstu þættir sem hafa áhrif á stöðugleika kletta eru lega þeirra (hvort þeir eru í skjóli eða á sjávarbrún) og snið (beinlínulegt eða úfið). Þessir þættir móta þrjár megingerðir jarðmótunarlegrar virkni. Jarðmótunarferli reyndust þó hafa takmörkuð áhrif á varpstaðaval fuglanna; stöðugustu klettarnir voru smám saman yfirgefnir og engin merki sáust um aðlögun að óstöðugleika. Rannsóknin sýnir hve mikilvægt er að nýta langtímavöktunargögn til að greina breytingar á sjófuglastofnum og umhverfi þeirra. Greinina má nálgast HÉR  Í nýjustu útgáfu Náttúrufræðingsins er greint frá fyrstu heimildum um sæsnigilinn svartserk (Melanochlamys diomedea) í Atlantshafi. Greinin er afurð samstarfs Náttúrustofu Suðvesturlands og Hafrannsóknarstofnunar. Svartserkur fannst fyrst í Fossvogi í Reykjavík árið 2020, en frá þeim tíma hefur hann einnig verið staðfestur víða um land, allt frá suðvesturströndinni norður á land. Greinin kynnir þessa nýju tegund til sögunnar og lýsir helstu einkennum hennar. Svartserkur er upprunalega úr Kyrrahafinu en skyldilegur fundur hans hér bendir til þess að hann hafi borist til Íslands með mönnum, líklega með skipaumferð. Framandi tegundir geta haft margvísleg áhrif á lífríki sjávar og því er nauðsynlegt að vakta útbreiðslu og framgang þeirra náið. Nýi fundurinn undirstrikar mikilvægi samfelldrar vöktunar á íslenskum strandsvæðum til að fylgjast með breytingum á lífríkinu og bregðast tímanlega við ef þörf krefur. Greinina má nálgast HÉR  Í dag lauk hinni árlegu bjargfuglavöktun Náttúrustofu Suðvesturlands. Krýsuvíkurberg er í dag eina fuglabjargið á suðvesturhorninu sem fellur undir árlega vöktun og er jafnframt það langstærsta. Töluverðar sveiflur hafa verið í bjargfuglastofnum hér við land síðan vöktun hófs og oft ólíkt milli landsvæða og tegunda. Á Reykjanesskaga hafa sveiflurnar verið mestar hjá ritu. Rituungatalningar úr nýlokinni vöktun benda til óbreytts ástands frá því í fyrra en þá hafði varpárangur skyndilega versnað eftir góða fjögurra ára uppsveiflu áranna 2020-2023 (sjá meðfylgjandi mynd). Heildarniðurstöður bjargfuglatalninga munu birtast síðar þegar talið og greint hefur verið af myndum og gögn yfirfarin.  Bjargfuglavöktunin gengur þannig fyrir sig að um miðjan júní eru teknar myndir á föstum sniðum og út frá myndunum er skráður fjöldi rituhreiðra, fýlssetra og svartfugla. Einnig er talinn fjöldi svartfugla á sjó á viðkomandi stað til að fá samanburð á hlutfalli tegunda sem sjást í bjargi. Á þeim svæðum sem falla undir fasta vöktun á landinu (eins og Krýsuvíkurberg) er svo farið er aftur seinna á varptíma til að áætla varpárangur ritu. Árleg bjargfuglavöktunin fer fram víðsvegar um land í samstarfi náttúrustofa og hefur Náttúrustofa Norðausturland yfirumsjón með verkefninu á landsvísu. Í dag kom út vísindagrein um skelsýkingu í grjótkrabba (Cancer irroratus) í vísindaritinu NeoBiota. Um nokkur tímamót er að ræða, þar sem hér er í fyrsta sinn greint frá skelsýkingu í krabbadýri við Íslandsstrendur. Rannsóknin var unnin í samstarfi Náttúrustofu Suðvesturlands, Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Suðurnesjum, Rannsóknadeildar fisksjúkdóma á Keldum og Ross University School of Veterinary Medicine. Greinin lýsir umfangsmikilli rannsókn sem fór fram í Hvalfirði á árunum 2017 til 2023, þar sem 5.818 einstaklingar af tegundinni voru skoðaðir. Niðurstöðurnar sýna að skelsýkingin jókst hratt eða úr 47% árið 2017 í 85% árið 2023. Sýkingin veldur niðurbroti á skel krabbans og tengist bæði kítínbrjótandi bakteríum og svepplíkum sjúkdómsvaldi. Greining sýna úr sárum sýndi blandaðar bakteríusýkingar úr níu tegundum auk svepplíkrar örveru sem fannst í öllum sýktum dýrum. Þetta bendir til þess að sýkingin stafi af samverkandi áhrifum. Orsakir þess að faraldur af þessari stærðargráðu hafi komið upp eru ekki þekktar, en niðurstöðurnar vekja áhyggjur og krefjast áframhaldandi rannsókna. Greinina má nálgast með því að smella á myndina.  Á dögunum kom út grein um stöðu strandsvæðarannsókna á norðurslóðum í vísindaritinu Trend in Ecology & Evolution. Joana Micael sérfræðingur á Náttúrustofunni er meðal greinarhöfunda, en greinin er afurð alþjóðlegs vinnuhóps Arc-Bon (Arctic Coastal Biodiversity Observation Network) sem Náttúrustofa Suðvesturlands er stofnaðili að. Lausleg þýðing ágrips: "Líffræðileg fjölbreytni við strendur norðurskautsins stendur frammi fyrir vaxandi ógnum af starfsemi manna og loftslagsbreytinga. Áhrifin á líffræðilegan fjölbreytileika eru enn illa þekkt, sem hindrar aðgerðir sem miða að því að draga úr áhrifum á norðuskautinu. Norðurskautið nær yfir meira en fimmtung af strandlengjum heimsins og líffræðilegur fjölbreytileiki strandsvæða þar verður í auknum mæli fyrir áberandi áhrifum loftslagsbreytinga og annarra áhrifa af mannavöldum. Í greininni eru kynntar niðurstöður úttektar sem nýtast munu til að bregðast við núverandi þekkingareyðum vegna áhrifa af mannalegri starfsemi. Á það við um allt frá auknum siglingum og nýtingu af öllu tagi - til afleiðinga loftslagsbreytinga s.s. hækkandi hitastig í ferskvatni, bráðnun jökla og leysingavatn. Spár um vistfræðilegar breytingar, dreifingu tegunda og áhrif af mannavöldum á strandsvæði á norðurslóðum eru takmarkaðar vegna skorts á gögnum um líffræðilegan fjölbreytileika og skorts á langtímavöktunarverkefnum. Til að fylla í núverandi þekkingareyður þarf samræmt alþjóðlegt átak og staðlaðar tilraunir þvert á hin fjölbreyttu vistkerfi sem einkenna norðurslóðir. Með því móti verður unnt að skilja ytri áhrif á vistfræðileg ferli og gera spár um líffræðilegan fjölbreytileika á norðurslóðum á norðurslóðum sem aðlögunar- og mótvægisaðferðir geta byggt á." Greinina má nálgast með því að smella á myndina.  Ársskýrsla Náttúrustofu Suðvesturlands 2024 er nú komin út. Í skýrslunni gefur að líta fjölbreytta starfsemi stofunnar á liðnu ári. Áhugasamir geta nálgast skýrsluna með því að smella á myndina hér að neðan.  Ársfundur vinnuhóps Alþjóðahafrannsóknaráðsins um flutning og landnám framandi tegunda (ICES WGITMO) var haldinn í háskólanum í Maryland 3.–5. mars síðastliðinn. Sem fyrr var einn fundardagur sameininlegur með vinnuhópi ICES um kjölfestuvatn og aðrar flutningsleiðir framandi tegunda (ICES WGBOVS) of fulltrúa Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar (IMO). Sérfræðinganefnd ITMO fór yfir stöðu mála í heiminum og þau samstarfsverkefni sem unnin eru innan hópsins. Áhersla var lögð á mikilvægi löggjafar og fræðslu í baráttunni við útbreiðslu framandi tegunda. Sindri Gíslason forstöðumaður Náttúrustofunnar kynnti stöðu mála á Íslandi og þau rannsóknverkefni sem unnið er að hér á landi. Þrátt fyrir að margt hafi áunnist er ljóst að mikið verk er enn fyrir höndum á heimsvísu. Flutningur framandi tegunda er eitt af stærstu umhverfisvandamálum heimsins í dag og skeytingaleysi gagnvart vandamálinu er enn of almennt. Þann 29. desember 2024 var farinn rannsóknarleiðangur í Eldey. Leiðangurinn var skipaður starfsfólki frá Náttúrustofu Suðvesturlands, Veðurstofu Íslands, Náttúrufræðistofnun og Umhverfisstofnun. Markmið leiðangursins var margþætt og fólst m.a. í að safna frekari upplýsingum um plastmengun, fugladauða og gliðnun eyjunnar sem og athuga með jarðskjálfavöktunarbúnað sem settur var upp af Veðurstofunni í fyrra. Leiðangurinn gekk vel fyrir sig og leiðangursfólk fékk hið sæmilegasta veður, bjartviðri stinningsgolu og -8°C. Þökkum við Landhelgisgæslunni kærlega fyrir að koma okkur heilum og höldnum til og frá eyjunni. |
Náttúrustofa SuðvesturlandsFréttir af daglegri starfsemi stofunnar Archives
October 2025
Categories |
RSS Feed
